Camgöz köpek balığının doğal olarak ürettiği Skualamin adındaki bir protein alzheimer ve parkinson tedavisinde umut olabilir. Cambridge Üniversitesi tarafından yapılan bir araştırmada alzheimer ve parkinsonun ortaya çıkmasında önemli rol oynayan Alfa-Synuclein adındaki bir proteinin, Camgöz Köpek balığının(Squalus acanthias) ürettiği Skualamin adındaki bir başka protein tarafından bloke edilerek etkisiz hale getirdiği keşfedildi.(1)
Bu önemli keşif, Skualamin in yakın bir gelecekte parkinson ve alzheimer gibi nörodejeneratif hastalıkların tedavisinde ilaç olarak kullanılabileceği umudunu güçlendiriyor. (Araştırma şimdilik laboratuvarda hücre kültürleri ile yapıldı ve testler başarılı sonuçlar verdi.)
Alfa-Synuclein, vücuttaki görevi nedir?
Alfa-Synuclein, beyinde çözünebilir küçük bir protein olup SNCA-Geni tarafından sentezlenir. Bu protein, hücre zarında kanallar oluşturarak bu kanallardan hücre için gerekli Dopamin hormonunun girmesini sağlar.
Özetle söylemek gerekirse Alfa-Synuclein, sağlıklı bir hücrede gerekli olan bir proteindir ve bu protein beyne gerekli olan dopamin hormonunun girmesine olanak sağlar.
Yeri gelmişken dopaminin görevi ve önemine değinmeden geçmeyelim.
Dopamin nedir, neden önemlidir ?
Dopamin, vücut tarafından üretilen ve kimyasal haberci özelliği olan çok fonksiyonlu bir Nörotransmitterdir. Bütün neurotransmitter gibi dopamin de hem sinir hücrelerinin kendi arasında, hem de sinir hücreleri ile kas hücreleri arasındaki sinyallerin taşınmasına aracılık eder.
Dopamin vucutta kalp atışı ve kan basıncını ayarlama gibi önemli görevlerinin yanı sıra, beynin ödüllendirme mekanizmasında da görev alır. Bu bağlamda dopamin hayattan zevk almamızı mutlu olmamızı kısacası hayata sıkı sıkıya bağlanmamızı sağlar.
Beyinde dopamin miktarının düşmesi vücutta dramatik sonuçların ortaya çıkmasına sebep olur.
Nedir bu dramatik sonuçlar?:
Vücutta dopamin eksikliği, başta depresyon olmak üzere, kas titremesi ve hareketlerin kontrol edilememesi gibi bir takım zorlukların ortaya çıkmasına sebep olur. Uzun süre düşük seyretmesi durumunda ise parkinson gibi ağır hastalıkların ortaya çıkması kaçınılmaz olur. Uzun süreli dopamin eksikliğinin olumsuz etkilerinden bir başkası da uzun süreli hafıza kaydının tutulduğu Epizodik Bellekte de kendini gösterir. Bu durum ilerleyen zamanda alzheimer gibi ağır unutkanlık hastalığının ortaya çıkmasına yol açar.(2)
(Not: Epizodik bellek, Alzheimer hastalığında beynin ilk etkilendiği bellek kısmıdır.)
Dopaminden kısaca bahsettikten sonra artık tekrar Alfa-Synuclein proteini ve fonksiyonlarına dönebiliriz.
SNCA-Geninde meydana gelen bir mutasyon bu proteinin olumlu etkisini olumsuza çeviriyor.SNCA geninde meydana gelen bir mutasyon Alfa-Synuclein proteini nin farklı sentezlenerek, farklı katlanmasına sebep olur. Yapılan birçok araştırmada Alfa-Synuclein’in yanlış katlanması ile parkinson ve alzheimer arasında bir ilişki olduğu kanıtlandı.
Alfa-Synuclein’in yanlış katlanması başta toksik etki ve dopamin alımının engellenmesi gibi önemli metabolik rahatsızlıklara sebep olmasının yanı sıra küçük parçacıklar halinde(Lewy body) beyindeki sinir hücrelerinin üzerinde (hatta içerisinde de) birikerek Alzheimere sebep olamaktadır.(3)
Özetle söylemek gerekirse; Alfa-Synuclein yanlış katlanması birçok zincirleme reaksiyonun başlamasına ve akabinde de parkinson ve alzheimer gibi nörodejeneratif hastalıkların ortaya çıkmasına sebep oluyor. Camgöz köpek balığının ürettiği Skualamin ise Alfa-Synuclein’in yanlış katlanmasından kaynaklanan bütün bu olumsuzlukların önüne geçiyor.
Klinik deneyler yolda
Eğer Skualamin klinik deneylerde de başarılı sonuçlar verirse parkinson ve alzheimer tedavisinde Skualamin ilaç olarak kullanılabilecek.
***
Skualamin, 1990 yılından beri bilinen bir madde ve sentetik olarak üretiliyor, uzun zamandır eczanelerde satılıyor. Antibiyotik etkisi nedeni ile tıpta virüslerin etkisizleştirmesinde kullanıyor.Ayrıca Skualamin tıpbi araştırmalar için oldukça enteresan bir madde. Makalenin yazarlarından Vendruscolo yaptığı açıklamada, Skualamin'in kanser başta olmak üzere birçok hastalığın araştırmasında kullanılabileceğini belirtti.
Mehmet Saltuerk
++++++++++++++++++++++++
Dipl. Biologe Mehmet Saltürk
The Institute for Genetics
of the University of Cologne
++++++++++++++++++++++++
Alzheimer ve Parkinson ilgili hazırlanmış diğer yazılar
- Alzheimer’a karşı alınacak yedi basit önlem
- Protein diyeti Alzheimer’ı yavaşlatıyor
- Alzheimer tedavisinde yeni bir umut, “Statin”
- Diyabet 2 de kullanılan “Metforminin alzheimer’a karşı önleyici etkisi.
- Alzheimerde bir sır daha çözüldü.
- Sigaranın parkinsona karşı koruyucu etkisi
- Parkinson tedavisinde kullanılan bir ilaç, Multipl Skleroz tedavisinde de başarılı sonuçlar verdi
Kaynaklar
- (1) A natural product inhibits the initiation of α-synuclein aggregation and suppresses its toxicity
- (2) Dopamine Modulates Episodic Memory Persistence in Old Age
- (3) Brain propagation of transduced α-synuclein involves non-fibrillar protein species and is enhanced in α-synuclein null mice
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder