Sağlıklı kalmanın yolu büyük oranda düzenli spor yapmaktan geçer. Spor yaparak olası birçok hastalıktan korunmak mümkün. Bu yüzden düzenli spor yapmanın faydaları saymakla bitmez. Örneğin Kalp-Damar dolaşımını geliştirmesi, kandaki triglycerid seviyesinin azaltıp, iyi kolesterolü (HDL) artırması, sindirim sisteminin iyi çalışmasına yardımcı olması, kasları ve bağışıklık sistemini güçlendirmesi, şeker toleransını iyileştirerek diyabet riskini düşürmesi, gibi sporun daha sayılabilecek birçok faydası bulunmaktadır.Gerek bireysel, gerekse takım olarak yapılan sporların vücudun değişik organlarına iyi geldiği ve belirli kasların çalışmasına yardımcı olduğu uzun zamandır biliniyor.
Sporun faydaları konusunda yapılmış ve yapımakta olan o kadar çok araştırma varki bunlardan son zamanlarda yapılmış önemli birkaç tanesini linkleri ile birlikte kısaca başlıklar halinde vermeden geçmeyelim.
- Saatte iki dakika yürüyüş yapmak bile ömrü uzatıyor (1).
- Fiziksel aktivite, şişmanlığa sebep olan FTO adındaki gen'in aktivitesini düşürerek kilonun kontrol altında tutulmasına ve metabolik bozulmanın önüne geçiyor (2).
- Dans etmek gibi kısmen hafif sayılabilecek sportif aktiviteler yaşlılıkta zihinsel performansı yükseltiyor (3).
- Fiziksel aktivite depresyon mücadeleye yardımcı olan PGC-1α1 protein nin kandaki seviyesini artırıyor (4).
- Kısaca spor için yaşam kalitesini yükselten ve ortalama ömrü uzatan ve popüler kültürün vazgeçilmez bir aktivitesidir diyebiliriz.
Toplumda „Hangi sporu yaparsan yap faydalıdır, yeterki hareket olsun“ genel kanısı hakim olmakla beraber yapılan araştırmalar çeşitli spor dallarının insan sağlığına ve ömrüne etkisinin farklı olduğunu gösteriyor.
Aşağıda bu konuda Sydney Üniversitesi'nden Emmanuel Stamatakis’in başkanlığında yapılmış bir araştırma bulunmaktadır. Araştırma, özellikle bazı spor, dallarının kardiyovasküler hastalıkları önlemede ve insan ömrünü uzatmada daha etkili olduğunu göstermesi açısından önem arz ediyor. Ama hemen belirtmek geçmeyelim. Bu çalışma bir korelasyon çalışmadır. Başka bir ifade ile katılımcılara soru-cevap şeklinde sorularak yapılmış karşılaştırmalı istatistiksel bir çalışmadır. Yani katılımcıların laboratuvar ve patolojik sonuçlarının ele alındığı tıbbi bir araştırma değildir. Ayrıca araştırmanın bir başka zayıf noktası daha var, o da 80.306 kişi gibi çok büyük bir kitle ve 14 yıl gibi uzun bir süre yapılmış olmasına rağmen katılımcıların çoğuna fiziksel aktivitelerinin şekli ve sıklığı konusunda sadece bir kez soru sorulmuş olması ve katılımcıların daha sonraki fiziksel aktiviteleri bilinmiyor olması...
Her ne kadar konunun tıbbi boyutu şimdilik bilinmese de her istatistiksel araştırmada olduğu gibi bu araştırma da bize "sporun çeşidi ile sağlıklı yaşam ve uzun ömür arasında bir bağlantının olduğunu" söylüyor. Hiç kuşkusuz bu araştırmadan elde edilen sonuçlar ışığında yapılacak tıbbi ve biyolojik çalışmalar konunun metabolik boyutuna açıklık getirecek.
Hangi spor ömrü uzatıyor?
Madem ki her spor aynı oranda fayda sağlamıyor o halde uzun ve sağlıklı yaşamak için hangi spor yapılmalıyız? Bu sorulara Finlandiya’da bulunan Tampere UKK Enstitüsü, spor hekimliği bölümünden ve makalenin başyazarı olan Pekka Oja tarafından cevap arandı.
Araştırma, İngiltere ve İskoçya'dan 80.306 kişinin katıldığı 1994-2008 yılları arasında 11 değişik araştırma dosyasının incelenmesi ile yapıldı. Yaş ortalaması 52 olan katılımcılara 9 yıl boyunca belirli aralıklarla son dört haftada yaptıkları fiziksel aktiviteler, bu fiziksel aktiviteler esnasında nefes alıp vermede sorun yaşayıp yaşamadıkları, terleyip terlemedikleri ve genel sağlık durumları hakkında bazı sorular soruldu ve araştırmanın yapıldığı süre içerisinde 1.909’ü kalp ve damar hastalıklarından olmak üzere toplam 8790 katılımcı hayatını kaybettiği tespit edildi.
Araştırmadan ortaya çıkan bazı önemli sonuçlar
En uzun ömür Tenis, Squash(duvar tenisi) ve Badminton(tüytop) sporu yapanlarda
- Katılımcıların yarısında biraz daha azının haftalık önerilen sürenin altında ve düzensiz spor yaptığı ve ölüm oranlarının bu grupta daha çok olduğu tespit edildi. Buradan şöyle bir sonuca varmak mümkün: Spor yapmak, ölüm riskini düşürüyor. Yani spor yaparak daha sağlıklı hatta daha uzun ve yaşamak mümkün ama „Öz-Disiplini“ bırakmamak kaydıyla.
- Araştırmadan ortaya çıkan başka bir önemli sonuç ise Tenis, Squash(duvar tenisi) ve Badminton(tüytop) gibi sporlarları yapanlar diğer gruptaki sporculara göre % 47 oranında daha az ölüm riski taşıyorlar.
- Aerobik, yüzme ve bisiklet de önemli ölçüde ölüm riskini düşüren ve daha uzun yaşamayı sağlayan sporlar arasında.
- Koşu, yürüyüş ve futbolun ölüm riskini düşürdüğü yönünde bir bağlantı bulunamadı.
- Raket sporları, yüzme ve aerobik yapanlarda kalp yetmezliği ve kardiyovasküler hastalıklardan ölümlere daha az rastlandı.
Emmanuel Stamatakis ayrıca bu araştırmanın sadece soru-cevap şeklinde bir korelasyon çalışma olduğunu, başka bir ifade ile karşılaştırmalı anket çalışmaşı olduğunu, kesinlikle patolojik laboratuvar çalışması olmadığını bu yüzden araştırma sonuçlarının çok fazla abartılmaması gerektiğini belirtti.
Sporla ilgili hazırlanmış diğer yazılar
Mehmet Saltuerk
++++++++++++++++++++++++
Dipl. Biologe Mehmet Saltürk
The Institute for Genetics
of the University of Cologne
++++++++++++++++++++++++
Kaynaklar
Associations of specific types of sports and exercise with all-cause and cardiovascular-disease mortality: a cohort study of 80 306 British adults
Br J Sports Med doi:10.1136/bjsports-2016-096822
- http://cjasn.asnjournals.org/content/10/7/1145
- http://journals.plos.org/plosmedicine/article?id=10.1371/journal.pmed.1001116
- http://journal.frontiersin.org/article/10.3389/fnagi.2013.00005/full#h1
- http://www.cell.com/cell/abstract/S0092-8674(14)01049-6
Bu blogdaki makaleler bir başka yayın organında kaynak gösterilmeden yayınlanamaz, çoğaltılamaz ve kullanılamaz.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder