Çapkınlık Geni

Tüm canlılarda çapkınlık, yani eş haricinde yabancı biriyle birlikte olmak çok yaygın görülen bir durumdur. Buna biz insanlarda dahiliz.

Aslında çapkınlığın temelinde evrimsel bir zorunlulukda vardır. Bu zorunluluğun ne olduğunu daha iyi anlamak için Richard Dawkins´in Bencil Gen Teorisine göz atmakta yarar var.

Bencil Gen Teorisine göre türler, genlerinin bir kopyasını sürekli olarak birçok vücuda aktarmak durumundadır. Vucutlar ölümlü,  genler ise yeni vücutlara aktarıldığı sürece ölümsüzdürler.

İşte tam da bu aşamada türler için çapkınlık zorunluluk haline gelmektedır. Çünkü gen aktarımının bir tek vücutla sınırlı kalması türün devamlılığı için her zaman bir tehlike oluşturmaktadır.

Gen aktarılan bir vücudun, yeni bir generasyon vermeden ölmesi demek o türün bireyinin devamlılığının bitmesi anlamına gelmektedir.

Dogada çapkınlık,  erkekler için sürekli, dişiler için belirli  zamanlarda bir zorunlu bir haldir.

Bu başlık haklı olarak bir çok kadını rencide etmeye yeterli. Ama insan, egolarından kurtulup diğer canlılardan farklı ve üstün olmadığını görmeyi başarabilirse ve yer yüzündeki diğer canlılar gibi herhangi bir tür olduğunu kabul ederse, çapkınlık denen şeyin evrimsel bir gereklilik olduğunu anlaması sanırım daha kolay olacaktır.

Şöyleki: Çapkınlık evrimsel boyutta değerlendirildiginde, erkek genlerini birçok canlıya aktarmak zorunda, yani çapkınlık erkekler için bir zorunluluktur. Bu bir yerde yukarıda bahsedildiği gibi işi şansa bırakmama anlamına gelmektedir.

Dişide ise çapkınlık kuluçka dönemi dışında gereksiz bir durumdur. Bazı canlı türlerinin dişilerinin kuluçka dönemlerinde birden fazla erkekle kaçamak yaptıkları bilinmektedir. Bunuda evrimsel bir zorunluluk olarak görmek gerekir, çünkü sadece bir erkekle yapılan çiftleşme bazen başarısız olabilmekte, dolayisi ile genin devamin tehlikeye girmesi söz konusu olabilir.

FoxP2 (Forkhead box protein P2) /Casanova-Gen

FoxP2 geni, insanda 7. kromozom üzerinde bulunmaktadir. Bu gen, konuşma ve gramatik yetenekleri belirleyen bir gendir.

FoxP2 geni beyninde Area X adındaki bölgede faaliyet göstererek FoxP2 proteini sentezler ve bu protein yaklaşık 1000 tane farklı genin açılıp kapanmasını sağlar. FoxP2 geninin iyi çalışmaması veya mutasyon geçirmesi durumunda konuşma zorluğu ve hatta otizm gibi rahatsızlıklar görülebilir.

FoxP2  geninin kuşlarda değişik versiyonları vardır ve bu gen kuşlarda ötmeyi sağlar. FoxP2 geninin insanda bulunan değişik versiyonları, kişinin konuşma kabiliyetini belirler.

Berlin Max-Planck-Institut für Molekulare Genetik den bir araştırma grubu çapkınlık genini incelemek amacı ile nöronal yapısı insana çok benzeyen Zebrafink adında güzel öten bir kuşla 20 yıl boyunca araştırma yapmıştır. Kuşlarda FoxP2  geninin degişik vesiyonları incelemeye alınmış ve değişik versiyonların, değişik protein sentezi ve değişik tonda ötüşe sebeb olduğu bulunmuş.

Sonuç : Normalde Zebrafink kuşlarının dişileri tek eşlidir. Yani monogamdır. Max-Planck-Institüsünde 15000 Zebrafink yapılan çalışmada bazı dişi kuşların kuluçka döneminin dışında yabancı birçok erkekle kaçamak yaptığı tesbit edilmiş. Güzel öten çapkın dişilerin yapılan gen analizlerinde, çapkınlığı babalarından genetik miras yolu ile aldığı tesbit edilmiş. Enteresan olan ise güzel ötmeyi sağlayan gen varyasyonunu bulunduran babalarında çapkın olduğu.

Not : Kumruların beyninde ise Area X bölgesi hiç bulunmamaktadır. Dolayısı ile kumrularda FoxP2 geni çalışmamaktadır.  Bu yüzden kumrular güzel ötemezler ama sadık birer eştirler. (kim bilir sevgililer için söylenen çifte kumrular sözü buradan geliyordur:)

Bir hipotez : FoxP2 geninin insanlarda konuşmayı sağladığı biliniyor, buradan yola çıkarak güzel konuşan erkeklerin çapkın olabileceği söylenebilirmi? Bu hipotezin doğru olup olmadığı henüz tam olarak bilinmiyor. Yani spekülasyona açık bir hipotez. Bu konuda yapılabilecek yanlış bir yorum eşler arasındaki güveni zedeleyebilir.

Mehmet Saltürk

+++++++++++++++++++++++
Dipl. Biologe Mehmet Saltürk
Institute for Genetics
University of Cologne
++++++++++++++++++++++++

Kaynak:

Female extrapair mating behavior can evolve via indirect selection on males

Edited by Douglas Futuyma, State University of New York, Stony Brook, NY, and approved May 17, 2011 (received for review February 28, 2011)